• डा. रवीन्द्र पाण्डे

नेपालमा कोरोना संक्रमण अहिलेसम्म २१७ जनामा देखिएको छ । नेपालसँगै कोरोना संक्रमण देखिएको बंगलादेशमा हालसम्म १६ हजार ६ सय, अफगानिस्तानमा ४ हजार ९ सय ६३, माल्दिभ्समा ९ सय ४, श्रीलंकामा ८ सय ८९ जनामा संक्रमण देखिएको छ । तसर्थ हामीहरू अझै पनि बलियो स्थितिमा छौँ । सीमानामा ब्यापक कडाइ गर्ने तथा आवतजावत बन्द गर्ने हो भने आन्तरिक रूपमा हामी खतराको अवस्थामा छैनौँ ।

१. स्विजरल्याण्डको अस्पतालमा कार्यरत डा. विनय श्रेष्ठ भन्नुहुन्छ– ‘यदि नेपालमा कोरोना संक्रमण जोखिम स्तरमा पुग्यो भने विदेशमा रहेका हामी चिकित्सक तथा स्वास्थ्यकर्मीहरू आफ्नो देशमा आएर सेवा गर्न जहिले पनि तयार छौँ ।’

२. न्युयोर्कमा रहनुभएका तथा कोरोना संक्रमण पोजिटिभ देखिएर निको हुँदै गरेका प्रिय भाइ सरगम भट्टराई भन्नुहुन्छ– ‘तपाईं आफ्नो घरभित्र बसिरहने र छुट्टै ट्वाइलेट बाथरुम प्रयोग गर्ने हो भने पल्लो घरको छिमेकी त के अर्को कोठामा बस्ने तपाईँकै परिवारको सदस्यलाई कोरोना पोजिटिभ देखिए पनि तपाईँलाई सर्दैन । संक्रमितको संख्या यति पुग्यो भनेर त्रसित नहुनुहोला ।’

३. अष्ट्रियाको भिएनानिवासी, कोभिडको उपचारमा फ्रन्टलाइनमा काम गरिरहनुभएका प्रिय मित्र सागर सुवेदी भन्नुहुन्छ– ‘कोरोना संक्रमितसँग १५ मिनेटभन्दा छोटो कुराकानी गर्दा संक्रमण नसर्न सक्छ ।’ यसको अर्थ क्लोज कन्ट्याक्ट नभएमा नसर्न पनि सक्छ ।

४. कुनै व्यक्तिलाई कोरोना संक्रमण भयो भने उसले औसतमा तीन जनालाई मात्र संक्रमण सार्न सक्छ ।

५. कोरोना संक्रमण हुँदैमा मृत्यु हुँदैन । ८० प्रतिशतभन्दा धेरै संक्रमितलाई सामान्य लक्षण देखिएर आफै निको हुन्छ । बाँकी १० प्रतिशत अस्पतालको आइसोलेसन वेडमा बसेर लाक्षणिक उपचार गरेपछि निको हुन्छ । बाँकी १० प्रतिशतलाई आइसीयु र भेन्टिलेटर चाहिने हुनसक्छ । त्यसमा बाँकी ७ प्रतिशतलाई निको हुन्छ भने ३ प्रतिशतको मात्र मृत्यु हुन सक्छ । त्यो पनि उमेर र दीर्घरोगमा भर पर्दछ ।

६. नेपालमा कोरोना संक्रमण अन्य देशभन्दा निकै ढिलो सुरु भएको छ । हामीले रोकथामका उपाय, क्वारेन्टाइन, आइसोलेसन, उपचारका धेरै पक्ष, पीपीईलगायतका सुरक्षा सामग्री आदिको ब्यबस्था गर्न पायौँ । त्यो बेला युरोपमा स्वास्थ्यकर्मीलाई मास्कको समेत उपलब्धता थिएन । हामीले त्यो चरम अभाव ब्यहोर्नुपर्ने छैन ।

७. अहिले चीन कोरोना संक्रमणको चपेटाबाट लगभग मुक्त भएको छ । चीनले ठूलो मात्रामा रोकथामका सामग्री उत्पादन गरेर विश्वलाई सहयोग गरिरहेको छ । यदि नेपालमा कोरोना संक्रमण भयावह भयो भने पनि चीन, भारत, जापान, कोरिया, युरोप, अमेरिका, अस्ट्रेलिया लगायतका देशबाट औषधि उपकरण, जनशक्ति आदि सहयोग लागि हात बढाउने छन् ।

८. यो ४–५ महिनामा कोरोना उपचारले फड्को मारेको छ । इबोला, जापानिज इन्फ्लुएन्जा, मलेरिया, सार्स आदि रोगमा प्रयोग भएका औषधिले राम्रो काम गरेका छन् । यी औषधिको कारण कोरोना संक्रमणबाट गम्भीर हुनेको संख्या निकै कम भएको छ । लाखौँ संक्रमित निको भएका छन् । यी औषधि नेपालमा पनि उपलब्ध छन् र हुनेछन् ।

९. चीन, भारत, इरान, श्रीलंका, मदागास्कर आदि देशले स्थानीय जडिबुटीको प्रयोग गरेर इम्युनिटी पावर बढाउने तथा रोगको उपचार गर्ने अभ्यास गरेका छन् । खास गरेर बेसार, तुलसी, गुर्जो, पाती, दालचिनी, लसुन, मरिच आदिको प्रयोग इम्युनिटी पावर बढाउन सफल देखिएका छन् ।

१०. चीन, अमेरिका, बेलायत, इटाली, इजरायल लगायतका देशहरू खोप परीक्षणको अन्तिम चरणमा पुगेका छन् ।

११. निको भएको संक्रमितको प्लाज्मा संक्रमितलाई चढाएर उपचार गर्ने प्लाज्मा थेरापी भारत लगायतका देशमा सफल भएको छ ।

१२. संक्रमण बढ्यो भने निश्चित जनसंख्याले हर्ड इम्युनिटी प्राप्त गर्नेछ । यो जनसंख्यालाई कोरोना संक्रमण हुँदैन । भए पनि खतरा हुँदैन ।

१३. हामी घरमै बस्ने, हात धोइरहने, बाहिर जानु परेमा मास्क, चस्मा, पन्जा, आउटर लगाउने, स्यनिटाइजर प्रयोग गर्ने तथा ६ फिटको व्यक्तिगत दूरी कायम गर्ने हो भने कोरोना भाइरस हामीलाई सर्दैन ।

१४. सरकारले खरिद गरेका, स्विजरल्याण्ड तथा चीनबाट आएका करिब १ लाख परिक्षण किट हामीसँग छ । ती किटलाई पुलिङ मेथडबाट परीक्षण गर्दा दश लाख जनालाई कोरोना संक्रमण परीक्षण गर्न सकिन्छ । यसबाट संक्रमित पत्ता लाग्ने तथा संक्रमितलाई आइसोलेसनमा राख्ने काम गर्दा समुदायमा संक्रमण फैलिन पाउँदैन ।

(जनस्वास्थ्य विज्ञ डा. पाण्डेको फेसबुक वालबाट)