–छविलाल बगाले
एक ताका रोजगारीको शिलशिलामा विदेश गएका युवा अनि तिनका परिवारको शहर बस्ने मोहका कारण लमजुङका दर्जन बढि गुरुङ अनि तामाङ बस्तीहरु सुनसान जस्तै बनेका थिए । गाउँका केही बृद्धहरुले त्यसै खेर गएका पाखा पखेरामा अलैंची लगाएर मनग्ये आम्दानी लिन थालेपछि विदेश गएका युवा र शहर पसेका तिनका परिवार पुनः गाउँ फर्किएका छन् । युवाबिहिन बनेको तिनै गाउँहरु अहिले युवाहरुले भरिएका छन् ।

घरको आर्थिक अवस्था ज्यादै न्युन भएर रोजगारीको सिलसिलामा मस्र्याङ्दी गाउँपालिका अन्तर्गतको छिनखोला गाउँका बलराम लामा ५ बर्षसम्म मलेसिया बसे । विदेशमा ५ बर्षसम्म पसिना बगाएर काम गरेका उनले घर फर्कने बेलामा रित्तो हात फर्कनुप¥यो । विदेशमा जति दुख गरेपनि पैसा कमाउन नसकेपछि आफ्नै गाउँमा फर्किएका बलरामले ७ बर्षको अवधीमा २० लाख कमाइसकेका छन् । उनले पाती उम्रने पाखा पखेरामा अलैंची लगाएर गाउँमै बसीबसी मनग्य आम्दानी लिन थालेका छन् ।

बलराम मात्रै होइन् । छिनखोलाकै अजय तामाङको पनि त्यही समस्या थियो । अजयले दुवइ र साउदीमा निकै हण्डर खाए तर सोचे अनुरुपको पैसा कमाउन सकेनन् । रोजगारीका लागि सात समुन्द्रपारि पुगेका उनी बिचैमा विदेशबाट फर्किएर गाउँमा अलैंची लगाउन शुरु गरे । अजयले अहिले बार्षिक ८ देखि १० लाख कमाउँछन् । उनले गाउँमा मात्रै नभई छिमेकी गाउँहरु लुदी, भुष्मे, खाँचे, खुदी, बन्सार, पसगाउँ, भोंजेमा बस्ने युवाहरुलाई पनि सँगसँगै लिएर अलैंची खेतीमा तल्लिन बनाएका छन् ।

अलैंची ब्यवसायी महासंघ लमजुङको अध्यक्ष समेत बनेका अजयले अलैंचीको नर्सरी स्थापना गरेर जिल्ला भित्र र बाहिरका किसानहरुलाई बेर्ना बिक्रि बितरण गर्दै आइरहेका छन् ।

लमजुङका विभिन्न गाविसमा उत्पादन भएको अलैंचीले मुलुककै उत्कृष्टता समेत पाएको छ । कालो सनको उपमा पाएको यो अलैंचीले जिल्लाका गरिब युवाहरुको आयआर्जनमा निकै टेवा पु¥याएको छ ।

जिल्लाको ताराचोकका अन्नबहादुर अधिकारीले विदेशमा बगाएको पसिनाले आफ्नो जीवनमा कुनै परिवर्तन नआएको र गाउँमा फर्किएपछि अलैंचीले कायापलट गरिदिएको बताए । आँफु विदेश रहँदा गाउँलेहरुले अलैंची खेतीबाट राम्रो आम्दानी गरेको सुनेपछि घर फर्किएको उनि बताउँछन् ।

खेतबारीमा कोदो मकैं मात्रै फल्ने हुनाले जिविकोपार्जनमा समस्या आएपछि बिस्थापित भएका यहाँका सामान्य घर परिवारले पनि थोरैमा ५–६ लाख रुपैंयाँ कमाउन थालेपछि बसाई सरेर गएकाहरु पुनः गाउँमा फर्कन थालेका छन् । आँफु परिवार पाल्न धौं धौं परेर गाउँबाट शहर पसेपनि केही गर्न नसकेको बताउँछन् छिनखोलाका अलैंची कृषक सुलबहादुर तामाङ । गाउँमा अलैंची खेतीको शुरुवात भएपछि पुनः गाउँ र्फिर्कएर बारीमा अलैंची लगाएको तामाङको भनाई छ । उनले अहिले अलैंची बेचेर बार्षिक ५ लाख रुपैंयाँ कमाएका छन् ।

कुनैबेला सुनसान जस्तै देखिने गुरुङ अनि तामाङ बस्तीहरु युवाहरुले भरिएका छन् । उनिहरु आँफुलाई फुर्सद हुने बित्तिकै अलेंचीको स्याहार सुसारमा खटिने गर्दछन् । जंगलका अलैंची बगानदेखि गाउँका अलैंची सुकाउने भट्टीसम्म कृषकको भीड लाग्ने गर्दछ । छिनखोलामा ५२ घर छन् । अहिले सवै घरमा मानिसको बसोवास छ । विकट ठाउँ भएकाले शिक्षा, स्वास्थ्य लगायत विकासको अभावमा बसाइँसराई हुँदा गाउँ रित्तिएको थियो ।

जिल्लामा साविकका ३६ गाविसमा गरिएको अलैंची खेतीबाट अघिल्लो बर्ष मात्रै ८ सय २१ क्विन्टल अलैंची उत्पादन भएको थियो भने अलैंची बिक्रीबाट किसानले १३ करोड आम्दानी गरेका थिए ।